Pia spør om vi les for barna våre og om dei har tilgang på bøker. Ja, det gjer vi!
Ungen elsker bøker, og vi les alltid ei bok før sengetid (før var det fleire, men vi har flytta litt av "leggetida" frå sjølve leggeritualet til tida "mellom middag og leggerituale") - og som regel eit par-tre andre bøker etter middag. For tida har ho vel ein drøy halvmeter med bøker på stua og litt mindre på soverommet. Planen er å flytte soveromsbøkene til ei litt større hylle der og også ha ei "billedlist" til bøker over senga (ho får straks ny seng med lampe over, sprinkelsenglesing var litt vanskeleg pga lyset), medan stuebøkene etterkvart skal inn på biblioteket vårt vegg-i-vegg med stua. Det kan vere greitt å ha dei litt utanfor lillebrors rekkevidde når han kjem (og blir litt større), tenker eg. Vi har ca 3-4000 bøker på biblioteket, burde nok ha rydda litt i dei, men skal iallfall rydde nok til at ho får sine eigne hyller der.
Elles liker ho Teknisk Ukeblad, der er det ofte fine bilete av vindmøller, tog, anleggsmaskiner og andre store maskiner. Ho har sjølvsagt full kontroll på kva maskinene heiter, og liker å lese det høgt for dokkene sine - altså fortelle dei kva maskiner det er og slikt. Bokstaven "sin" - A - peiker ho òg ut, både for dokkene og oss andre, og i bøker, på butikkskilt og tilfeldige objekt med bokstavar på.
Biblioteket er vi ofte på, det liker ho godt. Det blir fort ein time eller meir med lesing i barneavdelinga før vi tek med oss ei handfull bøker ho (eller eg) likte spesielt godt. Eg prøver å få lånt nokre bøker til meg sjølv også, men aberet er at vaksenavdelinga er i 2. etasje. Det er litt slitsamt å vere der med ein 2-åring som helst vil løpe ned marmortrappa til barneavdelinga i 1. att... mammaer får visst ikkje låne bøker!
Vi har aldri vore plaga av at bøkene blir øydelagt, eg kan ikkje hugse at ho nokon gong har forsøkt rive sund bøker. Då ho var rundt året vart bøkene skjøve rundt på golvet, så mange av dei har slitemerker på permane, men elles er vi strenge på at det ikkje er lov å teikne i dei, og sider med revner (det hender ho bladde litt ivrig då ho var litt yngre, og ei revne blir fort ei lengre revne) blir fort reparert. Eg synes det var litt ekkelt å låne biblioteksbøker då ho var yngre, for mange av dei såg litt tygde ut, men no går det greitt - dei færraste bøker retta mot 3-åringar har bitemerker.
I det siste har ho i større grad byrja lese bøker på eiga hand, så vi har store forhåpningar til billedlista over den nye senga hennar. Kanskje det får henne til å halde seg i senga sjølv om ho kan klatre ut av den? Elles gjer jo sjølvstendig boklesing at det blir litt lettare å få lagd middag, rydda litt eller rett og slett satt seg ned i ein stol og slappa av ein augneblink.
2012-03-16
2012-03-14
Det som går inn, kjem ikkje alltid ut att.
Det burde ikkje kome som noko overrasking på dei som kjenner meg (eller for den del dei som ikkje eigentleg kjenner meg, men som les dei lange blogg-innlegga mine) at eg liker bøker. Mange bøker, og dei skal vere mine. Eg kan gjerne låne på biblioteket eller av andre, altså, men når eg først har kjøpt eller fått ei bok så ser eg ingen grunn til å kvitte meg med den. Den skal inn i bokhylla, så dei har vi ganske mange av, med ditto mange bøker i. Tipper vi har rundt 4000 bøker no, dei aller fleste er samla på "biblioteket" ved stua. Biblioteket skulle dog ha vore strukturert og rydda litt, og kanskje burde vi ha avhenda nokre bøker - men kordan gjer ein det då? Med unntak av ein pose med bøker frå ein eller annan "damebokklubb" eg meldte meg inn i pga. gratis velkomstbøker ein gong på midten av 90-talet er eg faktisk ikkje i stand til å kaste bøker. Eg kan til naud gje dei vidare til Frelsesarméen, men alle er merka med namnet mitt og eg liker ikkje heilt tanken på at dei skal ende i ein bruktbutikk. Kva vil folk som ser i dei tenke om meg, kva var feil med denne boka?
Så då hoper dei seg opp, då, og vi burde lære oss å snekre lure bokhyller slik at kroker og krinkler kan utnyttast. Der er vi ikkje så gode i dag. Takhøgda vår (altså den fysiske) er ikkje enorm, men ein del plassar kunne nok ei hylle oppunder taket ha gjort seg. Eg kunne òg tenke meg ei "skrytehylle" i stua, det er litt rart at den er nesten fri for bøker, synes eg. Dessutan hadde det vore kjekt å putte bøkene vi les i stua i ei hylle når vi ikkje les i dei - Ungen gir ofte pappas bøker om brygging og ølsortar litt hardare medfart enn han sjølv gjer.
Når eg tenker meg om så er det kanskje eit par kategoriar bøker eg kan klare å skilje meg ad frå. Det eine er skulebøker frå studietida mi, feks. pensum til ca 30 vekttal matematikk på NTNU siste halvedel av 90-talet. Eg har ikkje på langt nær 30 vekttal matematikk, og sjansen for at eg skulle ynskje å få det synk nærast frå dag til dag. Samstundes kan det jo hende at Ungen vil lese i desse bøkene om nokre år? Så nei, dei blir nok ikkje kasta. Men viss nokon kan peike meg i retning av nokon som samlar inn gamle (og kurante) pensumbøker for å donere til fattigare studentar eller universitetsbibliotek så er eg veldig åpen for det. Viss ikkje blir dei nok verande her litt til.
Den andre kategorien bøker er frå omlag same tidsepoke: utdaterte databøker. Joda, nokre av dei er artige å ha, men det er rett og slett grenser for kor mykje humor og moro eg ser i halvannan meter med "Dummies", "xxx in 10 days" og liknande høgverdig og nyttig litteratur om tema eg anten kan godt no, eller ikkje kjem til å sette meg inn i. Iallfall kjem eg ikkje til å bruke bøker for dummies, og eg kjem ikkje til å bruke 10 dagar på det. Og heller ikkje bøker frå like etter OL. På Lillehammer altså. Og desse bøkene trur eg faktisk eg kan klare å kaste. Anten kaste dei eller legge dei i ein kasse som nokon kan få kome og hente viss dei vil ha dei. Ut av huset skal dei iallfall.
Så då kanskje vi får tre hyller ledige. Det monner kanskje litt i forhald til dei seks kassene med bøker vi fann innerst på eit lager for to år sidan og som framleis står i ein krok på biblioteket og venter på utpakking.
Så då hoper dei seg opp, då, og vi burde lære oss å snekre lure bokhyller slik at kroker og krinkler kan utnyttast. Der er vi ikkje så gode i dag. Takhøgda vår (altså den fysiske) er ikkje enorm, men ein del plassar kunne nok ei hylle oppunder taket ha gjort seg. Eg kunne òg tenke meg ei "skrytehylle" i stua, det er litt rart at den er nesten fri for bøker, synes eg. Dessutan hadde det vore kjekt å putte bøkene vi les i stua i ei hylle når vi ikkje les i dei - Ungen gir ofte pappas bøker om brygging og ølsortar litt hardare medfart enn han sjølv gjer.
Når eg tenker meg om så er det kanskje eit par kategoriar bøker eg kan klare å skilje meg ad frå. Det eine er skulebøker frå studietida mi, feks. pensum til ca 30 vekttal matematikk på NTNU siste halvedel av 90-talet. Eg har ikkje på langt nær 30 vekttal matematikk, og sjansen for at eg skulle ynskje å få det synk nærast frå dag til dag. Samstundes kan det jo hende at Ungen vil lese i desse bøkene om nokre år? Så nei, dei blir nok ikkje kasta. Men viss nokon kan peike meg i retning av nokon som samlar inn gamle (og kurante) pensumbøker for å donere til fattigare studentar eller universitetsbibliotek så er eg veldig åpen for det. Viss ikkje blir dei nok verande her litt til.
Den andre kategorien bøker er frå omlag same tidsepoke: utdaterte databøker. Joda, nokre av dei er artige å ha, men det er rett og slett grenser for kor mykje humor og moro eg ser i halvannan meter med "Dummies", "xxx in 10 days" og liknande høgverdig og nyttig litteratur om tema eg anten kan godt no, eller ikkje kjem til å sette meg inn i. Iallfall kjem eg ikkje til å bruke bøker for dummies, og eg kjem ikkje til å bruke 10 dagar på det. Og heller ikkje bøker frå like etter OL. På Lillehammer altså. Og desse bøkene trur eg faktisk eg kan klare å kaste. Anten kaste dei eller legge dei i ein kasse som nokon kan få kome og hente viss dei vil ha dei. Ut av huset skal dei iallfall.
Så då kanskje vi får tre hyller ledige. Det monner kanskje litt i forhald til dei seks kassene med bøker vi fann innerst på eit lager for to år sidan og som framleis står i ein krok på biblioteket og venter på utpakking.
2012-03-08
Gratulerer med dagen!
I dag er det 8. mars, den internasjonale kvinnedagen, og eg skriv nok eit ammeinnlegg (lett inspirert av faren til ei jente i Ungens barnehage som gratulerte meg med dagen då vi møttes i porten - takk!). For som så mykje anna så handlar også amming om feminisme.
Fjorårets debatt om mors rett til å velge flaske framfor amming slik at far kan overta mating og tidleg permisjon får kanskje mange til å tru at amming står i motsetnad til feminisme - at amming handler om å tjore mor fast til sofaen (kjøkkenbenken er stort sett ein sub-optimal plass for amming, det er viktig å sitte avslappa og ha god støytte for rygg, armar og ikkje minst barnet når ein ammer) slik at ho held seg heime med barnet.
Amming handlar om feminisme fordi:
Amming krev samfunnsendringar for å betre kvinners posisjon og levekår.
Kvinner må ha tru på sin evne til å produsere nok mjølk, og ikkje la seg påvirke av kommersielle produsentar av morsmjølkerstatningar og barnemat som forsøker så tvil om kvaliteten på mjølka, om mødre kan produsere nok mjølk til å ernære barnet sitt, om morsmjølka inneheld nok næring. I delar av verda må dei rett nok skrive på pakken at morsmjølk er det beste for barnet, mens i andre land blir det sett på som unormalt og nesten uansvaleg om du ikkje vil ha med posen med masse gratisprøvar på MME heim frå barsel. For kva om du sitt der og har for lite mjølk når du kjem heim?
I tillegg handler dette om at mødre må få den maten og næringsstoffene dei treng under amming, og tid til å amme. Ammande treng meir mat enn andre kvinner, fordi dei skal ernære eit barn i tillegg til seg sjølv. Dei treng også tid og tilrettelegging til å kunne gi barnet mat, ved behov gjennom heile døgnet. I mange samfunn kan dette fint kombinerast med arbeidet dersom ein legg til rette for det - det er vanleg å ha med ammebarn både på jordbruksarbeid og husarbeid.
Amming må anerkjennast som produktivt arbeid, ikkje som ei mors plikt. Dette betyr at det må leggast til rette for at mødre kan amme sjølv om dei jobber - i form av tilrettelagte arbeidsoppgåver, foreldrepermisjon og ammefri. Amming (og svangerskap og fødsel) skal aldri vere grunn til å seie opp nokon frå jobben, det må uansett leggast til rette for at mødre kan gå tilbake til jobben og arbeidsoppgåvene sine når dei ynskjer det. Dette er ein kostnad samfunnet rett og slett må ta for å oppretthalde produksjonen og reproduksjonen.
Rettane i arbeidslivet jobber bla. International Labour Organization (ILO) for i FN-systemet (sjå t.d. denne rapporten). Noreg ligg foran på mange område, men når det gjeld amming er vi faktisk ikkje blant dei beste i klassen sidan norsk arbeidsliv ikkje har rettigheitsfesta betalt ammefri til alle kvinner. Det er avtalt i tariffavtaler som omfattar ca 2/3 av arbeidstakarane
Amming viser at kvinner har styrke i sin eigen kropp
Vellukka amming gjer mødre (og barn) mindre avhengige av legar og av storindustrien. Barn som vert amma har større sjanse til å overleve dei første åra av sine liv, og har færre infeksjonssjukdommar bla. i luftvegar og i mage/tarm. (Ein del referansar kan du finne i dette innlegget.) I mange land er morsmjølkerstatning svært dyrt i forhald til vanlege lønningar. Sjølv om kvinner som ammer treng litt meir mat, er det på langt nær like dyrt som å kjøpe MME - det er ikkje uvanleg at eit spebarns behov for MME kostar meir enn ei dagsløn for ein arbeidar i delar av Afrika eller Asia. Dette går sjølvsagt utover heile resten av familien - både når det gjeld mat, skulegong og medisinske utgifter - og ofte kan ikkje familien kjøpe nok MME til å dekke babyens behov fullt ut, med underernæring, feilernæring eller sjukdom som følge.
Amming utfordrer synet på kvinnebryst som eit seksuelt objekt
Mykje av den moderne kvinnekampen, spesielt i Vesten, har dreidd seg om retten til eigen kropp, retten til å kle seg som ein vil og retten til å vise så mykje av kroppen som ein vil. Valdtektsdebatten i noreg dei siste åra har handla mykje om kordan kvinner skal kle seg og om det kan eller bør vere grenser for det. Samtidig bruker media kropp for det det tydelegvis er verdt - kan tabloidene sette eit bilete av ein tynn kvinnekropp med mest mogleg hud som forsidefoto så gjer dei det. Fordi det sel aviser, ikkje fordi fotoredaktøren er ein gamal gris.
På Facebook finst det mange grupper fulle av kvinner (og jenter) som viser mest mogleg kropp og bryst innafor rammene der. Derimot er ammebilete i mykje mindre grad lov. Facebook påstår rett nok at det er lov, men gong på gong kan vi lese historiar om kvinner som har fått sletta bilete der dei ammer ungen sin, eller som har fått åtvaring frå Facebook om dette. Det same skjer for mange som ammer offentleg. Men det er faktisk ikkje slik at vi ammer utanfor husets fire veggar fordi vi absolutt vil eller for å vise oss mest mogleg - det er for å gi barnet vårt mat. Og det er ikkje alle barn som aksepterer å bli amma under eit varmt og mørkt teppe der dei ikkje kan sjå mors ansikt. Sjølvsagt kan både mor og barn krype inn under teppet, men var det ikkje for å vere diskret at vi skulle dekke oss til? (Om det plager deg at eg viser 20 cm^2 med nakent bryst så kan du gjerne sjå ein annan veg.)
Alt dette er område som kvinnerørsla i Noreg og mange andre land har snakka om i årevis. Kvinnerørsla besto også av ammeaktivistar - og eg antar grunnleggarane av Ammehjelpen heller ikkje blir fornærma om eg kaller dei feministar :) Dei seinare åra har mykje av den synlege kvinnekampen dreidd seg om ting som er fjernt frå amming, men eg tviler på at eg hadde blitt kasta ut av toget om eg stilte med Ungen og eit banner om min rett til å vise puppen offentleg - sjølv om eg hadde hamna rett bak parolane mot strippeklubbar eller mot Pro-senteret. (No blir det dessverre ikkje noko tog på oss i år, og iallfall blir eg ikkje å bære Ungen medan eg ammer henne i toget. Ouch.)
Gratulerer med dagen, alle kvinner!
Amming borte frå kjøkkenbenken, med Unge som er litt for stor til å ammast i 8. mars-tog.
Fjorårets debatt om mors rett til å velge flaske framfor amming slik at far kan overta mating og tidleg permisjon får kanskje mange til å tru at amming står i motsetnad til feminisme - at amming handler om å tjore mor fast til sofaen (kjøkkenbenken er stort sett ein sub-optimal plass for amming, det er viktig å sitte avslappa og ha god støytte for rygg, armar og ikkje minst barnet når ein ammer) slik at ho held seg heime med barnet.
Amming handlar om feminisme fordi:
Amming krev samfunnsendringar for å betre kvinners posisjon og levekår.
Kvinner må ha tru på sin evne til å produsere nok mjølk, og ikkje la seg påvirke av kommersielle produsentar av morsmjølkerstatningar og barnemat som forsøker så tvil om kvaliteten på mjølka, om mødre kan produsere nok mjølk til å ernære barnet sitt, om morsmjølka inneheld nok næring. I delar av verda må dei rett nok skrive på pakken at morsmjølk er det beste for barnet, mens i andre land blir det sett på som unormalt og nesten uansvaleg om du ikkje vil ha med posen med masse gratisprøvar på MME heim frå barsel. For kva om du sitt der og har for lite mjølk når du kjem heim?
I tillegg handler dette om at mødre må få den maten og næringsstoffene dei treng under amming, og tid til å amme. Ammande treng meir mat enn andre kvinner, fordi dei skal ernære eit barn i tillegg til seg sjølv. Dei treng også tid og tilrettelegging til å kunne gi barnet mat, ved behov gjennom heile døgnet. I mange samfunn kan dette fint kombinerast med arbeidet dersom ein legg til rette for det - det er vanleg å ha med ammebarn både på jordbruksarbeid og husarbeid.
Amming må anerkjennast som produktivt arbeid, ikkje som ei mors plikt. Dette betyr at det må leggast til rette for at mødre kan amme sjølv om dei jobber - i form av tilrettelagte arbeidsoppgåver, foreldrepermisjon og ammefri. Amming (og svangerskap og fødsel) skal aldri vere grunn til å seie opp nokon frå jobben, det må uansett leggast til rette for at mødre kan gå tilbake til jobben og arbeidsoppgåvene sine når dei ynskjer det. Dette er ein kostnad samfunnet rett og slett må ta for å oppretthalde produksjonen og reproduksjonen.
Rettane i arbeidslivet jobber bla. International Labour Organization (ILO) for i FN-systemet (sjå t.d. denne rapporten). Noreg ligg foran på mange område, men når det gjeld amming er vi faktisk ikkje blant dei beste i klassen sidan norsk arbeidsliv ikkje har rettigheitsfesta betalt ammefri til alle kvinner. Det er avtalt i tariffavtaler som omfattar ca 2/3 av arbeidstakarane
Amming viser at kvinner har styrke i sin eigen kropp
Vellukka amming gjer mødre (og barn) mindre avhengige av legar og av storindustrien. Barn som vert amma har større sjanse til å overleve dei første åra av sine liv, og har færre infeksjonssjukdommar bla. i luftvegar og i mage/tarm. (Ein del referansar kan du finne i dette innlegget.) I mange land er morsmjølkerstatning svært dyrt i forhald til vanlege lønningar. Sjølv om kvinner som ammer treng litt meir mat, er det på langt nær like dyrt som å kjøpe MME - det er ikkje uvanleg at eit spebarns behov for MME kostar meir enn ei dagsløn for ein arbeidar i delar av Afrika eller Asia. Dette går sjølvsagt utover heile resten av familien - både når det gjeld mat, skulegong og medisinske utgifter - og ofte kan ikkje familien kjøpe nok MME til å dekke babyens behov fullt ut, med underernæring, feilernæring eller sjukdom som følge.
Amming utfordrer synet på kvinnebryst som eit seksuelt objekt
Mykje av den moderne kvinnekampen, spesielt i Vesten, har dreidd seg om retten til eigen kropp, retten til å kle seg som ein vil og retten til å vise så mykje av kroppen som ein vil. Valdtektsdebatten i noreg dei siste åra har handla mykje om kordan kvinner skal kle seg og om det kan eller bør vere grenser for det. Samtidig bruker media kropp for det det tydelegvis er verdt - kan tabloidene sette eit bilete av ein tynn kvinnekropp med mest mogleg hud som forsidefoto så gjer dei det. Fordi det sel aviser, ikkje fordi fotoredaktøren er ein gamal gris.
På Facebook finst det mange grupper fulle av kvinner (og jenter) som viser mest mogleg kropp og bryst innafor rammene der. Derimot er ammebilete i mykje mindre grad lov. Facebook påstår rett nok at det er lov, men gong på gong kan vi lese historiar om kvinner som har fått sletta bilete der dei ammer ungen sin, eller som har fått åtvaring frå Facebook om dette. Det same skjer for mange som ammer offentleg. Men det er faktisk ikkje slik at vi ammer utanfor husets fire veggar fordi vi absolutt vil eller for å vise oss mest mogleg - det er for å gi barnet vårt mat. Og det er ikkje alle barn som aksepterer å bli amma under eit varmt og mørkt teppe der dei ikkje kan sjå mors ansikt. Sjølvsagt kan både mor og barn krype inn under teppet, men var det ikkje for å vere diskret at vi skulle dekke oss til? (Om det plager deg at eg viser 20 cm^2 med nakent bryst så kan du gjerne sjå ein annan veg.)
Alt dette er område som kvinnerørsla i Noreg og mange andre land har snakka om i årevis. Kvinnerørsla besto også av ammeaktivistar - og eg antar grunnleggarane av Ammehjelpen heller ikkje blir fornærma om eg kaller dei feministar :) Dei seinare åra har mykje av den synlege kvinnekampen dreidd seg om ting som er fjernt frå amming, men eg tviler på at eg hadde blitt kasta ut av toget om eg stilte med Ungen og eit banner om min rett til å vise puppen offentleg - sjølv om eg hadde hamna rett bak parolane mot strippeklubbar eller mot Pro-senteret. (No blir det dessverre ikkje noko tog på oss i år, og iallfall blir eg ikkje å bære Ungen medan eg ammer henne i toget. Ouch.)
Gratulerer med dagen, alle kvinner!
Amming borte frå kjøkkenbenken, med Unge som er litt for stor til å ammast i 8. mars-tog.
Abonner på:
Innlegg (Atom)